Interview
‘Dit was de allermooiste afsluiting van mijn marinetijd’
Voor zijn werk voor de Koninklijke Marine ging Jan van Zanten de hele wereld over: van de Verenigde Staten tot de Caraïben tot het Verenigd Koninkrijk. In 2019, toen hij directeur werd van de Kustwacht, voegde hij Den Helder aan dat rijtje toe. De afgelopen drie jaar stond hij aan het hoofd van een organisatie die zich razendsnel ontwikkelde. Nu zwaait hij af en blikt Jan van Zanten terug op drie drukke, uitdagende, maar vooral leuke jaren.
Sneltrein
Hij herinnert ze zich nog goed, de woorden die zijn voorganger hem meegaf. ‘Hij zei: “Je moet op een sneltrein springen, en dat zal niet meevallen.” Ik kan niet anders dan hem gelijk geven. Want een sneltrein, dat was het.’ Toen Jan van Zanten in 2019 directeur werd van de Kustwacht, stond de organisatie aan de vooravond van een flink aantal veranderingen. Zo kwamen er maar liefst 23 arbeidsplaatsen bij en moesten helikopters, vliegtuigen, schepen, maar ook de ICT worden vervangen. ‘Dat is nogal wat’, lacht hij. ‘Ik had daarom vanaf het begin twee duidelijke doelen: allereerst wilde ik rust aanbrengen. Zorgen voor duidelijkheid over al die veranderingen. Daarnaast vond ik het belangrijk om alle collega’s mee te nemen in de veranderingen. Zodat ik niet alleen in die sneltrein zat, maar dat we allemaal aan boord waren.’
Alle hens
Eén van de manieren waarop hij dat doet, is met een wekelijkse digitale samenkomst van alle collega’s. ‘Bij de Marine noemen we dat een “alle hens”,’ legt hij uit. ‘Een moment waarop je iedereen bijpraat, zodat alle collega’s op de hoogte zijn van wat er speelt en ze de kans krijgen om vragen te stellen. Ik heb het altijd belangrijk gevonden om open en transparant te zijn. Wat ik weet, weten zij ook. Dat is mijn uitgangspunt.’ Daarnaast verzamelt Jan een stevig managementteam van vijf personen om zich heen. ‘Alle besluiten nemen we met z’n zessen. Dat is best ongebruikelijk bij defensie; we zijn gewend dat de hoogste in rang een besluit neemt en de rest daarnaar luistert. Daar wilde ik vanaf. Ik wilde een denktank opzetten, een team dat elkaar aanvult. Zodat je samen tot weloverwogen beslissingen komt.’ Tel daar de 23 nieuwe arbeidsplaatsen, die ingevuld worden door een diverse groep mensen, bij op, en er ontstaat een organisatie die de ontwikkelingen het hoofd kan bieden. ‘We zijn een stuk professioneler geworden’, vindt Jan. ‘Ik merkte dat bijvoorbeeld aan de stukken die ik kreeg ter voorbereiding op overleggen. Die werden steeds beter, zorgvuldiger en nauwkeuriger.’
Crisissituaties
De directeur vertelt dat hij na zijn aanstelling in mei 2019 het plan opvatte om in 2020 kustwachten in het buitenland te bezoeken. ‘Maar ja, toen kwam corona…’, glimlacht hij. ‘Van de drie jaren dat ik directeur was, waren er twee in coronatijd. Hoe ik het vond om tijdens die periode aan het roer van de Kustwacht te staan? Als militair ben je opgeleid om met crises om te gaan. Om de situatie te beoordelen en snel beslissingen te nemen. Dat stukje training kwam in coronatijd goed van pas.’ Hij roemt bovendien de creativiteit en flexibiliteit van het hele team, dat bijna twee jaar vanuit huis werkte. ‘Iedereen heeft dat geweldig opgepakt. Het overgrote deel van ons werk kon gewoon doorgaan. Ik heb me verbaasd over hoe snel die transitie plaatsvond en hoe snel we gewend waren aan het digitale werken. Ik heb zelfs digitaal de eed afgenomen bij tientallen collega’s. Wie had dat ooit gedacht?!’
‘Mijn militaire training kwam in de coronacrisis goed van pas’
Niet te groot
De directeur kijkt terug op drie drukke, uitdagende, maar ook leuke jaren waarin de Kustwacht uitgroeide tot een stevige, zelfstandig opererende organisatie. Een organisatie waarvan hij op 21 april afscheid neemt: hij gaat met functioneel leeftijdsontslag, een vervoegde uittreding voor militairen. Zijn opvolgster Nicole Kuipers neemt het directeurschap van hem over. Heeft hij haar ook advies gegeven, net zoals Jan’s voorganger dat bij hem deed? Jan knikt. ‘Ik heb haar geadviseerd om door te gaan met het veranderings- en professionaliseringsproces. Maar, heb ik gezegd, pas op dat je niet té groot groeit. De Kustwacht moet flexibel en efficiënt blijven. Daar is ze het meest bij gebaat. Verder heb ik Nicole meegegeven dat hier een ongelooflijk enthousiaste club mensen werkt. Mensen die keihard voor je willen werken, maar die je juist daarom af en toe tegen zichzelf moet beschermen. Anders werken ze zichzelf over de kop.’
De wereld in
Jan van Zanten noemt zijn directeurschap ‘de allermooiste afsluiting van mijn marinetijd’. ‘Soms zie je dat mensen in hun laatste dienstjaren verzuren. Nou, daar heb ik hier helemaal geen tijd voor gehad! Ik neem positief en vol energie afscheid. En dan… dan doe ik mijn telefoon uit! Dat is waar ik misschien wel het meest naar uitkijk: om niet meer altijd mijn telefoon bij me te hoeven hebben. Voor de functies die ik de afgelopen jaren had, moest ik 24/7 bereikbaar zijn. Dat was niet erg, dat hoorde erbij, maar het is fijn om straks die telefoon eens thuis te kunnen laten.’ Verder kent Jan’s toekomstbeeld nog weinig concrete plannen. ‘Maar één ding weet ik wel: ik wil de wereld in. Misschien weer eens voor langere tijd naar de VS of een ander ver land. Misschien met de auto eropuit. Gewoon gaan rijden en zien waar je uitkomt. Ik heb geen reisdoel nodig. De reis zelf is al mooi genoeg.’
Tekst Maartje Visser en foto’s John van Helvert
